20. Yüzyıl Kronolojisi

Zeren SAPAN'a Teşekkür Ediyoruz.

20. Yüzyıl'dan Geriye Kalanlar
20. yüzyılda, büyük savaşların yanı sıra barışlar, siyasi ve bilimsel devrimler yaşandı. 1914 'de 1. Dünya Savaşı başladı, Çin devrimi gerçekleşti ve 1911'de Çin'de cumhuriyet ilan edildi. Bilimsel ve teknolojik alanlarda büyük gelişmeler sağlanan 1900'lü yıllarda, dönemin en büyük transatlantiği Titanic battı, kazada 1517 kişi yaşamını yitirdi. Bu döneme damgasını vuran dünyadaki bazı önemli olaylarının kronolojisi şöyle sıralanıyor:

1900: İngiliz arkeolog Arthur John Evans'ın Girit Adası'nda başlattığı kazılarda, Ege'deki en eski uygarlık olan Minos'un başkentindeki Knossos Sarayı bulundu.
6 Mart: Petrol gazıyla çalışan hafif motorun kaşifi Alman mühendis Gottlieb Daimler öldü.
20 Haziran: Tarihe Boxer ayaklanması olarak geçen, Çin'deki bütün yabancıları ülkeden çıkarmayı amaçlayan ve devletçe de desteklenen köylü ayaklanması başladı. Elçiler, aileleri, elçilik görevlileri ve yüzlerce hıristiyan, elçilik binaları ve Pekin'deki katolik katedralinde mahsur kaldı. Ayaklanma 7 Eylül 1901'de sona erdi.
2 Temmuz: Kont Zeppelin tarafından yapılan ilk güdümlü Zeplin uçtu.
19 Temmuz: Dünyanın ilk metrosu Paris'te hizmete girdi.
25 Ağustos: Alman filozof Friedrich Nietzsche öldü.

1901: İtalyan kaşif Gugliemo Marconi telsiz, telgraf sistemini geliştirdi ve Atlantik çevresinde mesaj yollamayı başardı.
22 Ocak: İngiltere Kraliçesi Victoria öldü.
14 Eylül: ABD'nin 25. Başkanı William Mc Kinley, Leon Czolgosz adlı bir terörist tarafından öldürüldü.
10 Aralık: İsveç Kralı ve Norveç Parlamentosu Nobel Komitesi ilk Nobel ödüllerini dağıttı. Kızılhaç'ın kurucusu İsviçreli Henri Dunant'a Nobel barış ödülü verildi.
10 Aralık: X ışınlarını keşfeden ve tıp dünyasında yeni bir çığır açan Alman fizikçi Wilhelm Conrad Rontgen Nobel fizik ödülüne layık görüldü.
12 Aralık: İtalyan kaşif Gugliemo Marconi, telsizle ilk bağlantıyı kurmayı başararak, Atlantik çevresinde mesaj yolladı.

1902: 26 Mart: İngiltere İmparatorluğunun kurucularından Cecil Rhodes öldü.
8 Mayıs 1902: Martinik'te Pele Yanardağı patladı: 30 bin kişi öldü. Temmuz: İrlanda Bağımsızlık Hareketi ''Sinn Fein'' kuruldu.
29 Eylül: Ünlü Fransız yazar Emile Zola öldü.

1903: Amerikalı W.Read sarı humma virüsünü buldu. Aleksandr Pavlov, şartlı refleks çalışmalarını tanıttı. Bu araştırma ''Pavlov'un köpeği'' örneğiyle özdeşleşti.
19 Temmuz: Bisikletle ilk Fransa turu atıldı.
Aralık: Uranyumun radyoaktivite etkisi bulundu.
10 Aralık: Henri Becquerel, Pierre Curie ve eşi Marie Curie-Sklodowska Nobel fizik ödüllerini aldılar.
17 Aralık: Modern havacılığın başlangıcı. ABD'de Orville ve Wilbur Wright kardeşler ilk kez motorlu bir uçak uçurdular.

1904: 10 Şubat: Japonya, Rusya'ya savaş ilan etti.
10 Mayıs: İngiliz kaşif Henry Morton Stanley öldü. Temmuz: Transsibirya demiryolu hattı (8.314 km) tamamlandı.
3 Temmuz: Siyonizm hareketinin kurucusu Theodor Herzl öldü. 15 Temmuz: Rus yazar Anton Pavloviç Çehov öldü.

1905: 24 Mart: Jules Vernes, 77 yaşında öldü.
7 Haziran: Ortak bir anlaşmayla Norveç'in beşyüzyıllık İsveç'le olan birliğini bozan Karlstad Antlaşması imzalandı.
27 Haziran: Potemkin zırhlı gemisinde ayaklanma çıktı.

1906: İlk çizgi film ''Humorous Phases of Funny Faces'', Amerikalı Blackton tarafından yapıldı.
18 Nisan: San Francisco'da deprem: 1000 kişi öldü. 22 Ekim: Ressam Paul Cezanne öldü.

1907: -İlkbahar: Pablo Picasso'nun ''Demoiselles d'Avignon'' isimli tablosu kübizm akımını başlattı.
-29 Temmuz: Baden-Powell izci hareketini kurdu.

1908: İlk kez siyah bir boksör Jack Johnson dünya şampiyonluk unvanını kazandı.
21 Mart: Henri Farman ve Leon Delagrange, ilk kez bir yolcu uçağını uçurdular.
Nisan: Sigmund Freud ile psikanaliz üzerine ilk uluslararası kongre düzenlendi.
12 Ağustos: İlk Ford Model T otomobil piyasaya çıkarıldı. 5 Ekim: 1878'den bu yana Bosna-Hersek'i işgali altında tutan Avusturya-Macaristan, bu toprakları ilhak etmesi için Sırbistan'a baskı yaptı.
28 Aralık: Sicilya'da Messine kentinde meydana gelen depremde 84 bin kişi öldü.

1909: Alman Ehrlich ve Japon Hata'nın, ilk kimyasal ilaç olan arsenobenzeni bulmalarının ardından, kemoterapi tedavisi uygulanmaya başladı. Detroit'da Ford, zincirleme çalışma yöntemini başlattı.
24 Şubat: Brighton'da halka açık ilk renkli film gösterimi yapıldı.
6 Nisan: Amerikalı Robert-Edwin Peary, Mattew Henson ve 4 Eskimo ile birlikte Kuzey Kutbu'nu fethetti. Frederick Cook, Kutba ilk ulaşanın kendisi olduğunu iddia etti.
25 Temmuz: Manş Denizi'ni uçakla ilk kez Fransız Louis Bleriot geçti.

1910: Pancho Villa ve Emiliano Zapata'nın Meksika Devrimi başladı. Vassily Kandinsky'nin bir suluboya resmi soyut sanatı başlattı. 22 Ağustos: Japonya Kore'yi ilhak etti.
5 Ekim: Portekiz Cumhuriyeti ilan edildi. Kral İkinci Emmanuel sürgün edildi.
20 Kasım: Leon Tolstoy öldü.

1911: 22 Mayıs: Büyük romantizm geleneğine bağlı son kompozitör Gustav Mahler öldü.
10 Ekim: Çin devrimi başladı.
14 Aralık: Güney Kutbu'na ilk defa Norveçli Roald Amundsen gitti.
30 Aralık: Şangay'da Çin Cumhuriyeti ilan edildi. Sun Yat-Sen Cumhurbaşkanı seçildi.

1912: 12 Şubat: Çin'in son imparatoru Pu Yi, 6 yaşında tahttan indi.
30 Mart: Fas Sultanı Mulay Hafid, ülkesinin Fransa himayesine girmesine ilişkin anlaşmayı imzaladı.
15 Nisan: Titanic gemisi Newfoundland açıklarında battı: 1.517 kişi öldü.

1913: 15 Ocak: New-York ile Berlin arasında ilk kıtalararası telefon görüşmesi yapıldı.
30 Mayıs: 1. Balkan Savaşı'nı sona erdiren Londra Antlaşması imzalandı: Osmanlı İmparatorluğu, Yunanistan, Bulgaristan ve Mora'ya, Ege'deki Girit Adası'nı ve Avrupa'daki topraklarını bıraktı.
25 Haziran: Bulgaristan; Sırbistan, Yunanistan ve Romanya'ya karşı,
Osmanlı'nın bıraktığı toprakların paylaşımı yüzünden 2. Balkan Savaşı'nı başlattı.
30 Temmuz: 2. Balkan Savaşı sona erdi. Bulgaristan yenik düştü. 10
Ağustos'ta imzalanan Bükreş Antlaşması'yla Bulgaristan, Sırbistan'a ve Yunanistan'a Makedonya'yı bıraktı. Romanya, Güney Dobruca bölgesini ilhak etti. Aralık: Güney Afrika'da ırk ayrımcılığı yapılan ilk yasalar çıktı.

1914: Ocak: Charlie Chaplin, ilk filminde rol aldı. (Making a living). 2 Haziran: İngiliz bilim adamı Archibald Low, televizyonun atası olarak kabul edilen, uzaktan görüntüleri aktaran bir makina
geliştirdi. 28 Haziran: Saraybosna'da Arşidük François-Ferdinand'ın öldürülmesi
1. Dünya Savaşı'nı başlattı. Savaştan bir ay sonra, Avusturya-
Macaristan, Sırbistan'a savaş ilan etti.
31 Temmuz: Fransız sosyalist ve siyaset adamı Jean Jaures öldürüldü.
1 Ağustos: Almanya, Rusya'ya savaş ilan etti.
3 Ağustos: Almanya, Fransa'ya savaş ilan etti.
4 Ağustos: Alman birlikleri Belçika'yı geçip Fransa'ya girdiler.
6 Ağustos: Avusturya egemenliğindeki Polonya topraklarında Jozef
Pilsudski'nin oluşturduğu Polonya birlikleri, Rus sınırını geçtiler: Polonya bağımsızlık mücadelesi başladı.
23 Ağustos: Japonya, Almanya'ya savaş ilan etti.

1915: Çanakkale Savaşı'nda müttefikler yenilgiye uğradı. 13 Ocak: İtalya'nın Avezzano kentinde deprem: 29 bin 980 kişi öldü. 22 Nisan: Almanlar, Langemarck ve Ypres arasındaki batı cephesinde, Fransız ve Kanadalı askerlere ilk zehirli gaz saldırısında bulundu. 7 Mayıs: İngiliz yolcu gemisi Lusitania, İslanda Adası açıklarında battı: 1.198 kişi kayboldu. 23 Mayıs: İtalya, Müttefikler'in yanında savaşa katıldı. Ağustos: Ruslar, Almanlar'a yenildiler (Tarnov, Gorlice savaşları).

1916: Albert Einstein'in izafiyet teorisi kuramı yayınlandı. Avusturyalı Sigmund Freud, ''psikanalize giriş'' yaptı.
21 Şubat: 18 Aralık'a kadar sürecek Verdun Savaşı başladı. 500 bin Alman ve Fransız öldü.
9 Mart: Sykes-Picot Antlaşmaları imzalandı: İngilizler ve Fransızlar Ortadoğu'yu paylaştılar.
16 Mart: Almanya, Portekiz'e savaş ilan etti.
20 Nisan: ''Kanlı Paskalya'': Dublin'de İrlandalı Cumhuriyetçiler'in ayaklanması ve İngiliz ordusunun bunu bastırmasıyla, İngiliz-İrlanda savaşı yeniden başladı. Ayaklanma, 1921'de Güney İrlanda'nın bağımsızlığını elde etmesi ve Ada'nın bölünmesiyle sonuçlandı.
21 Kasım: Son Avusturya-Macaristan İmparatoru I. François-Joseph öldü.
30 Aralık: Rusya'da ''Şeytan'ın Oğlu'' olarak nitelendirilen Rasputin adlı papaz öldürüldü.

1917: Şubat-Mart: Rus devrimi başladı.
6 Nisan: ABD, Almanya'ya savaş ilan etti.
13 Mayıs: Portekiz'de (Fatima'da) 3 çocuk, Meryem Ana'yı görüklerini iddia ettiler.
14 Ağustos: Çin, Almanya'ya savaş ilan etti.
26 Eylül: Edgar Degas 83 yaşında öldü.
15 Ekim: Almanlar yararına casusluk yapmakla suçlanan Hollandalı
dansöz Mata-Hari Fransa'da öldürüldü.
2 Kasım: İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, siyonist liderlere, Filistin'de ''Bir Ulusal Yahudi Merkezi'' kurulması için söz verdi. 7 Kasım: Rusya'da Çarlık dönemine son verildi.
17 Kasım: Heykeltraş Auguste Rodin 77 yaşında öldü. 6 Aralık: Finlandiya bağımsızlığını ilan etti.
6 Aralık: Kanada'nın Nova Scotia eyaletindeki Halifax limanında Fransız Mont-Blanc kargo gemisinde patlama oldu: 2 bin kişi öldü. 10 Aralık: İngilizler, Kudüs'ü işgal etti.

1918: 8 Ocak: ABD Başkanı Wilson adil ve uzun süreli barışa temel oluşturacak bir belge olarak On Dört Madde'yi yayınladı.
18 Ocak: Rusya, Çarlar tarafından yabancı ülkelerden alınan borçları geçersiz kıldıklarını açıkladı.
25 Mart: 56 yaşındaki besteci Claude Debussy öldü.
16 Temmuz: Son Rus Çarı Nicolas II ve ailesi Sibirya'da öldürüldü. Ağustos: İspanyol Gribi adı verilen bir virüs dünyaya yayıldı, 8 ay içinde 20 milyon insan öldü. 11 Kasım: 1. Dünya Savaşı ihtilaf devletlerinin zaferiyle sona erdi. 11 Kasım: Polonya 223 yıl boyunca Rusya, Prusya ve Avusturya işgalinde kaldıktan sonra bağımsızlığına kavuştu.

1919: 5-11 Ocak: Berlin'de Spartacus ayaklanması başarısızlığa uğradı.
18 Ocak: Paris Barış Konferansı başladı.
8 Şubat: Paris-Londra hattında ilk ticari uçuş yapıldı.
23 Mart: Benito Mussolini, İtalyan faşist hareketini başlattı.
8 Nisan: Milletler Cemiyeti Cenevre'de kuruldu.
19 Mayıs: Mustafa Kemal, Samsun'a çıkarak, Kurtuluş Savaşı'nın ilk meşalesini yaktı.
15 Haziran: İki İngiliz pilot John William Alcook ve Arthur Brown, mola vermeksizin ilk defa Atlantik okyanusunu aştılar. 28 Haziran: Almanya ve itilaf devletleri arasında Versay anlaşması imzalandı. Anlaşma, Avusturya Arşidükü'nün bir Sırp genci tarafından öldürülmesi ve 1. Dünya Savaşı'nın başlamasından tam 5 yıl sonra
imzalandı.
3 Aralık: Auguste Renoir öldü.

1920: ABD'de kadınlara oy hakkı verildi. Avusturyalı zooloji bilgini Karl von Frisch, arılar,ın çeşitli tat ve kokuları ayırt edebilecek şekilde eğitilebileceğini gösterdi.

1920-1922: Kurtuluş Savaşı'nda, Yunan orduları Mustafa Kemal Paşa'nın denetimindeki birlikler karşısında bozguna uğradı. 16 Ocak: ABD'de alkollü içkiler yasaklandı.
24 Ocak: İtalyan ressam ve heykeltraş Amedeo Modigliani 36 yaşında, Paris'te öldü.
Ağustos: Mahatma Gandhi, Hindistan'da sivil itaatsizlik hareketini başlattı.
8 Ağustos: Hitler Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'ni (Nazi Partisi) kurdu.
10 Ağustos: Osmanlı ve ihtilaf devletleri arasında Sevr Anlaşması imzalandı, Osmanlı İmparatorluğu parçalandı.
16 Ekim: Çin'in Kan-sou bölgesinde deprem oldu, 180 bin kişi öldü.
14 Aralık: Londra'da Lordlar Kamarası, Serbest İrlanda Devleti'nin kurulmasını onayladı.

1921: 5 Şubat: Charlie Chaplin'in ilk uzun metrajlı filmi ''The Kid'' ABD'de gösterime girdi.
18 Şubat: Fransız Etienne Oehmichen ilk helikopteri uçurmayı başardı.
31 Mayıs: ABD'de Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzetti idam edildi.
27 Temmuz: Kanada'da İnsülin bulundu.
2 Ağustos: İtalyan tenör Enrico Caruso öldü.

1922: İrlandalı yazar James Joyce'in ''Ulysse'' adlı kitabı yayımlandı.
28 Şubat: Mısır'daki İngiliz hegemonyası sona erdi.
5 Mart: Bram Stoker'in kitabından uyarlanan ''Vampir Nosferatu'' filmi gösterime girdi.
3 Nisan: Lenin'in önerisiyle Joseph Stalin Rus Komünist Partisi Genel sekreteri oldu.
20 Ağustos: Paris'te ilk kadınlar olimpiyatı başladı.
30 Ekim: Mussolini Başbakan oldu.
5 Kasım: Lord Carnavon ve Carter tarafından, Mısır'daki Krallar vadisinde Tutankamon'un mezarı bulundu.
18 Kasım: Fransız yazar Marcel Proust 51 yaşında öldü.
10 Aralık: Albert Einstein Nobel Fizik ödülünü kazandı.
30 Aralık: Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) adını aldı.

1923: 1 Eylül: Japonya'da Tokyo ve Yokohama kentlerinde deprem oldu, 250 bin kişi öldü.
13 Eylül: İspanya'da General Miguel Primo de Rivera iktidara geldi.
23 Eylül: Etiyopya Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi.
29 Ekim: Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi. Hilafet kaldırılarak, Osmanlı İmparatorluğu tarihe gömüldü.
8 Kasım: Adolf Hitler'in yapmak istediği darbe engellendi ve Hitler tutuklandı.
28 Aralık: 91 yaşındaki mühendis Gustave Eiffel öldü.

1924: Amerikalı Edwin Hubble, Samanyolundaki yıldızları saptadı ve başka galaksiler olduğunu ispatladı.
21 Ocak: Lenin öldü.
25 Ocak: Chamonix'de ilk kış olimpiyatları yapıldı.
8 Şubat: ABD'de ilk defa bir mahkum gaz odasında idam edildi.
25 Mart: Yunanistan, cumhuriyet oldu.
3 Haziran: Franz Kafka 40 yaşında öldü.
3 Ağustos: Yazar Joseph Conrad 67 yaşında öldü.
29 Kasım: İtalyan besteci Giacomo Puccini 66 yaşında öldü.

1925: İran'da Şah Rıza Pehlevi hükümdar oldu.
18 Temmuz: Adolf Hitler, ''Mein Kampf'ı'' (Kavgam) yayımladı.
8 Ağustos: Irkçı örgüt Ku Klux Klan'ın ilk kongresi Washington'da yapıldı.

1926: 5 Mayıs: Sovyet yönetmen Ayzenştayn'ın ''Potemkin zırhlısı'' adlı
filmi Almanya'da gösterime girdi.
12/24 Mayıs: Pilsoudski Polonya'da darbe yaptı.
28 Mayıs: Portekiz Cumhuriyeti, askeri darbeyle devrildi.
8 Eylül: Almanya, Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi.
5 Aralık: Fransız ressam Claude Monet 86 yaşında öldü.
29 Aralık: Avusturyalı yazar Rainer Maria Rilke öldü.

1927: Çin'in Nan-Şan bölgesinde deprem oldu, 200 bin kişi öldü.
ABD'de ilk uzun metrajlı sözlü filmler gösterime girdi.
20/21 Mayıs: Amerikalı pilot Charles Lindbergh Atlas Okyanusu'nu tek başına ve kesintisiz geçti.
18 Kasım: Fransız Jules Rimet'in önerisiyle, Dünya Futbol Şampiyonası düzenlenmesi kararlaştırıldı.

1928: Finlandiyalı Paavo Nurmi, 9 altın 3 gümüşle dünyanın en çok madalya kazanan atleti oldu. Nisan: İspanyol Luis Bunuel ve Salvador Dali'nin çevirdiği ''Bir Endülüs köpeği'' adlı kısa metrajlı film Paris'te gösterime girdi.
27 Ağustos: Ulusal politikanın bir aracı olarak savaşı yasaklamayı amaçlayan Kellog-Briand Paktı, 60 ülke tarafından imzalandı. 6 Ekim: Çang Kai-Çek, Çin Devlet Başkanı oldu.

1929: 31 Ocak: Alman romancı Erich Maria Remarque'nin ''Batı cephesinde yeni birşey yok'' adlı romanı yayımlandı. 4 Nisan: 1886'da benzinle çalışan ilk arabayı icat eden Alman
mühendis Carl F. Benz öldü.
6 Mayıs: 31 Ekim 1924'te tek başına dünya turuna çıkan Fransız denizci Alain Gerbault turunu tamamladı.
10 Mayıs: Belçikalı Herge, ''Tenten'' karakterini yarattı.
16 Mayıs: Hollywood'da ilk Oscar ödül töreni yapıldı.
1 Temmuz: Elzie Segar, ''Temel Reis'' karakterini yarattı.
19 Ağustos: Rus balesinin kurucusu Serge De Diaghilev öldü.
24 Ekim: New York borsası iflas etti.
20 Kasım: Salvador Dali'nin yağlı boya tabloları ilk defa sergilendi.

1930:
Amerikalı Clyde William Tombaugh Plüton gezegenini buldu. Amerikalı Ernest Orlando Lawrence, yüksek enerjilere ulaşabilen ilk parçacık hızlandırıcısı siklotron'u icat etti.
12 Mart: Mahatma Gandhi, toplumun en alt kesimleri üzerinde büyük bir yük oluşturan tuz vergisine karşı bir kampanya açtı.
1 Nisan: Josef Von Sternberg ve Marlene Dietrich'in oynadıkları ''Mavi melek'' adlı film Almanya'da gösterime girdi.
30 Temmuz: Uruguay, organizatörü olduğu ilk dünya kupasını kazandı.
7 Temmuz: Sherlock Holmes'ün yaratıcısı Arthur Conan Doyle öldü. 1-2
Eylül: Costes ve Bellonte, ilk kez Paris-New York hattında kesintisiz uçtular.

1931:
12 Nisan: İspanya Kralı Alphonse XIII ülkeyi tahttan feragat etmeden terketti, İspanya'da cumhuriyet ilan edildi.
Eylül: Japonya, Mançurya'yı işgal etti. Uzakdoğu savaşı başladı.
3 Eylül: Sırp, Hırvat ve Slovenya krallıkları, resmi olarak Yugoslavya adını aldı.
18 Ekim: İlk elektrik ampulünü icat eden Thomas Edison, 84 yaşında öldü.
11 Aralık: İngiltere parlamentosu, İngiltere'nin o dönemdeki
demiryolları Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika ve
İrlanda'nın eşitliğini hükme bağlamak üzere Westminster tüzüğü adlı bir yasa çıkarttı.

1932:
24 Şubat: Avusturya asıllı Adolf Hitler Alman vatandaşlığına geçti.
14 Mart: Kodak'ın kurucusu George Eastman öldü.
10 Nisan: Hitler'in de aday olduğu Almanya Devlet Başkanlığı seçimini Hindenburg kazandı. 5 Temmuz: Portekiz Başbakanı Antonio Oliveira Salazar, 1974'e kadar sürecek diktatörlüğünü ilan etti.
3 Ekim: Irak bağımsızlığını ilan etti.
8 Kasım: Franklin D. Roosevelt ABD Başkanlığı'na seçildi.

1933:
30 Ocak: Alman Ulusal Sosyalist Parti lideri Hitler Başbakan oldu. Berlin'deki Reichstag'da (hükümet binası) yangın çıktı. Olaydan sonraki gün drama ustası Bertolt Brecht Almanya'dan kaçtı.
4 Mart: ABD Başkanı Roosevelt, 36 eyalette ekonomiye canlılık kazandırmak için ''New Deal'' (yeni anlaşma) başlattı. 5 Mart: Naziler Dachau'da ilk toplama kampını açtılar.
1 Nisan: Almanya'da Nazi Partisi yahudileri boykot etme kararı aldı.
27 Nisan: Nazilere bağlı gizli polis örgütü Gestapo kuruldu.
25 Temmuz: Naziler, Alman ırkını canlandırmak için halkı güçsüzlerden temizleme kararı aldı.

1934:
15 Ocak: Fransız Irene ve Frederic Joliot-Curie çifti yapay radyoaktiviteyi buldular.
2 Ağustos: Almanya'da Devlet Başkanı'nın ölmesi üzerine Adolf Hitler ülkenin mutlak lideri oldu ve başbakanlık, devlet başkanlığı yetkilerini elde etti.
9 Ekim: Yugoslavya Kralı 1. Aleksandır ve Fransa Dışişleri Bakanı Louis Barthou Marsilya'da öldürüldü.
6 Kasım: Mao, Çin'in kuzeybatısına doğru ünlü Uzun Yürüyüşü başlattı.
20 Ekim 1935 tarihinde sona eren bu yürüyüş sırasında Mao, KP'nin fiili önderi durumuna geldi.

1935:
Amerikalı biyokimyacı Wendell Meredith Stanley ilk kez bir virüsü ayrıştırmayı başardı. Virüslerin saf olarak elde edilmesi, kristallendirilmesi ve molekül yapılarının aydınlatılması üzerine araştırmalar yaptı.
25 Şubat: Louis Lumiere üç boyutlu sinema devrini başlattı.
Mayıs: Arap Lawrence motosiklet kazasında öldü.
25 Mayıs: Amerikalı atlet Jesse Owens bir saat içinde 3 dünya rekoru kırdı. (Uzun atlama, 220 yarda koşu ve 220 yarda engelli koşu)
31 Mayıs: Pakistan'da, Quetta'da toprak kaymasında 60 bin kişi hayatını kaybetti.
15 Eylül: Nuremberg Yasaları olarak bilinen ırkçı yasalar resmen ilan edildi.
3 Ekim: İtalya Etiyopya'yı işgal etti.

1936:
İngiliz John M. Keynes uzun süreli işsizliğin nedenlerini bazı iktisadi kuramlarıyla açıkladı. (Keynesçi iktisat) Filistin'de, Araplar İngiliz mandasına karşı isyan çıkardı. Üç yıl süren isyan, İngilizler'in Yahudiler'in göç etmesini sınırlamaya karar vermeleri ve bir Filistin devleti kurmaya söz vermeleri sayesinde durduruldu.
18 Ocak: ''Ormanın kitabı'' yazarı Rudyard Kipling öldü.
11 Şubat: Charlie Chaplin'in ünlü filmi ''Modern zamanlar'' Londra'da gösterime girdi.
17 Temmuz: İspanya'da General Franco'nun önderliğini yaptığı askeri ihtilal (18 Temmuz hareketi) sonucu iç savaş çıktı. İç savaş 1 Nisan 1939'da ''zafer geçidiyle'' sona erdi. 29 Eylül 1936'da Franco
milliyetçi yönetim başkanlığına getirildi.
4 Ağustos: Amerikalı zenci atlet Jesse Owens, Hitler'in de izlediği Berlin Olimpiyat oyunlarında 100 metre, 200 metre ve 4 X 100 metre yarışlarındaki zaferlerinden sonra, uzun atlamada 8,06 metre ile Olimpiyat ve Dünya rekorlarını kırdı. Hitler, Owens'in elini sıkmamak için stadı terketti.
18 Ağustos: 38 yaşındaki şair ve drama yazarı Federico Garcia Lorca, Franco yanlısı birlikler tarafından öldürüldü.

1937:
26 Nisan: İspanyol milliyetçilerine destek veren Almanya, bir Bask kenti olan Guernica'yı bombaladı. Saldırıda 1.500 kişi öldü.
28 Mayıs: Bireysel psikolojinin kurucusu Avusturyalı doktor Alfred Adler öldü. Temmuz: Naziler, Buchenwald toplama kampını açtılar.
8 Temmuz: Japonya, Çin'i savaş ilan etmeksizin işgal etti.
2 Eylül: Modern Olimpiyat Oyunları'nın kurucusu Baron Pierre de Coubertin öldü.
13 Aralık: Milliyetçi Çin'in başkenti Nanking'de 250.000 Çinli Japonlar tarafından katledildi.

1938:
12 Mart: Alman birlikleri Avusturya'ya girdi. 10 Nisan: Troçki IV. Enternasyonali kurdu.
29-30 Eylül: Fransa, İngiltere, İtalya ve Almanya arasında yapılan ve Çekoslavakya'nın batısındaki Südetler bölgesinin Almanya tarafından ilhak edilmesine izin veren anlaşma imzalandı.
1 Ekim: Alman birlikleri Südetler bölgesini işgal etti.
9-10 Kasım: Almanya'da Yahudi karşıtları şiddet eylemlerinde bulundu.
Bu olaylar tarihe Kristal Gece olarak geçti.
10 Kasım: Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk vefat etti.
10 Kasım: İtalya'da, Yahudilerin devlet işlerinde çalışmasını yasaklayan ve ticari faaliyetlerini kısıtlayan bir yasa tasarısı kabul edildi.

1939:
Avusturyalı Lise Meitner ve İngiliz Otto Frisch, çekirdek bölünmesini (nükleer fizyon) tanımladı. Frederic Joliot-Curie zincirleme nükleer reaksiyonu buldu.
1 Nisan: Franco Madrid'e girdi, İspanya'da iç savaş bitti.
7 Nisan: İtalyan birlikleri Arnavutluk'u işgal etti.
23 Ağustos: Almanya ve Sovyetler Birliği arasında saldırmazlık anlaşması imzalandı.
26 Ağustos: Almanya'da ilk tepkimeli uçak denemesi yapıldı. Heinkel HE 178 tipi uçak saatte 750 kilometre hıza ulaştı.
1 Eylül: Almanya Polonya'yı işgal etti ve 2. Dünya Savaşı başladı.
1 Eylül: Naziler akıl hastalarına ötenazi uygulanmasını kabul ettiler, onbinlerce insan öldü.
3 Eylül: İngiltere ve Fransa, Almanya'ya savaş ilan ettiler.
17 Eylül: Sovyetler Birliği, Ribbentrop-Molotov Anlaşması'nın gizli bir maddesi gereğince Polonya'ya saldırdı.
23 Eylül: Psikanaliz'in bulucusu, Avusturyalı psikolog ve sinir hastalıkları uzmanı Sigmund Freud öldü.
6 Ekim: Hitler ve Stalin Polonya'yı paylaştılar. Kasım 1939-Mart

1940:
Sovyetler Birliği, Finlandiya'ya saldırdı. Saldırı tarihe ''Kış Savaşı'' olarak girdi.
15 Aralık: Victor Fleming'in yönettiği, başrollerini Vivian Leigh ve Clark Gable'ın paylaştığı ''Rüzgar Gibi Geçti'' Hollywood'da gösterime girdi.

1946:
1946-1949: Yunanistan'da iç savaş çıktı. ABD'nin geniş çaplı desteğiyle Komünist gerillaların eylemi durduruldu.
10 Ocak: Birleşmiş Milletler Örgütü'nün ilk toplantısı yapıldı. 13 Şubat'ta New York, BM'nin merkezi oldu.
1 Şubat: Norveçli Trygve Lie, BM'nin ilk genel sekreteri oldu.
16 Şubat: BM ilk kez Sovyetler Birliği tarafından veto edildi.
26 Şubat: Juan Peron, Arjantin Devlet başkanlığına seçildi. 5 Mart:
Winston Churchill, Missouri'deki Fulton'da ilk kez ''demir perdeden'' söz etti.
10 Nisan: Japonya'da ilk defa kadınların da katılımıyla kamuoyu yoklaması yapıldı.
1 Ekim: Nürnberg Mahkemesi'nde savaş suçlularının yargılanması bitti.
17 Aralık: Hindiçini'nde ayaklanma başladı. 1947: İtalya Afrika'daki bütün topraklarından vazgeçti.
25 Ocak: Al Capone öldü.
Mayıs: 14 Ağustos 1988'de ölen Enzo Ferrari'nin adını taşıyan ilk araç piyasaya çıktı.
5 Haziran: Avrupa Kalkınma Programı açıklandı.
19 Temmuz: Birmanya'nın milliyetçi lideri Aung San öldürüldü. 4 Ocak
1948'de Birmanya bağımsızlığını ilan etti.
12 Ağustos: İngiltere'de ilk atom pili kullanıldı.
15 Ağustos: Hindistan ve Pakistan bağımsızlık ilan etti.
14 Ekim: Charles Yeager'in pilotluğunu yaptığı Bell XI adlı Amerikan uçağı yatay uçuşta saatte 1.078 kilometre hıza ulaştı ve ilk defa ses duvarını aştı.
6 Kasım: SSCB atom bombası yapabildiğini açıkladı.
29 Kasım: BM, Filistin'in Araplar ve Yahudilerce kurulacak iki devlete bölünmesini onayladı.
23 Aralık: John Bardeen, Walter Brattain ve William Schockey adlı araştırmacılar transistörü buldular.

1948:
Güney Afrika'daki seçimleri Ulusal parti (NP) kazandı. Willard Franck Libby radyoaktif karbonla (karbon 14) tarihleme yöntemini geliştirdi.
30 Ocak: Hindistan'ın bağımsızlığını kazanmasını sağlayan Mahatma Gandhi öldürüldü.
11 Şubat: Sovyet sinemacı Eisenstein öldü.
1 Mayıs: Orson Welles'in ''Şangaylı Kadın'' filmi New york'ta gösterime girdi.
14 Mayıs: David Ben Gourion İsrail devletini ilan etti. Arap ordusu yeni devlete savaş açtı. Savaş 13 Ocak 1949'a kadar sürdü.
23 Haziran: SSCB Berlin'i ablukaya aldı. 26 Haziran'da Batılı Müttefikler yiyecek, kömür ve diğer gereksinim maddelerini uçaklarla havadan Berlin'e indirdiler.
4 Temmuz: Tito'nun Yugoslavyası ve SSCB arasındaki ilişkiler koptu.
10 Aralık: Paris'te toplanan BM Genel Kurulu, İnsan hakları Evrensel Bildirisini kabul etti.

1949:
İngiliz yazar George Orwell, ''1984'ü'' yazdı.
17 Ocak: Leyde üniversitesinden Dr. Müller ve Pastör Enstitüsü'nden Dr. Lepine, gribe yol açan iki tür virüs saptadılar.
1 Mart: Amerikalı boksör Joe Louis 12 yıl Dünya Ağır Siklet Boks Şampiyonu olduktan sonra boksu bıraktı. Louis 71 maçta sadece 3 yenilgi aldı.
2 Mart: Amerikan bombardıman uçağı B-50 Lucky Lady, konaklama yapmaksızın ilk defa dünya turu yaptı.
4 Nisan: NATO kuruldu.
23 Mayıs: Bonn Yeni Federal Almanya Cumhuriyetinin başkenti oldu.
20 Ağustos: SSCB'de ilk atom patlaması oldu.
1 Ocak: Mao, Çin Halk Cumhuriyetini kurdu.
7 Ekim: Demokratik Almanya Cumhuriyeti kuruldu.
10 Aralık: İsviçreli Walter Hess ve Portekizli Antonio Egas Moniz'e Nobel ödülü verildi.

1950:
19 Haziran: Kore savaşı başladı.
15 Eylül: ABD Kore'ye çıkarma yaptı. 29 Eylül'de Seul işgal edildi.
7 Ekim: Çin birlikleri Tibet'i ilhak ettiler.
2 Kasım: İrlandalı yazar Georges Bernard Shaw öldü.
6 Kasım: Çin Kore'ye müdahalede bulundu.
7 Kasım: İki Jet uçağı arasında ilk çatışma, Kore'de bir Amerikan F-86'sı bir Rus MİG 15'ini düşürdü.

1951:
5 Nisan: SSCB yararına casuslukla suçlanan Ethel ve Julius Rosenberg çifti, ABD'de ölüme mahkum edildi.
18 Nisan: Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nun kurulmasını sağlayan anlaşma, Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda arasında Paris'te imzalandı.
20 Temmuz: Ürdün Kralı Hüseyin'in büyükbabası Kral İbni Hüseyin Abdullah, Kudüs'te El-Aksa Camisi'nin merdivenlerinde, Filistin'i İsrail'le paylaşmayı kabul etme kararına karşı olan aşırı dinci bir
Filistinli tarafından öldürüldü.
24 Kasım: Kaptan Cousteau, Calypso okyanus gemisiyle ilk yolculuğuna çıktı. Cousteau, Mercan resiflerini incelemek üzere Kızıldeniz'e açıldı.

1952:
Marshall adalarında, ABD tarafından yapılan ilk hidrojen bombası patladı. İlk bilgisayar IBM-701 piyasaya çıktı.
Fransa'yla İngiltere arasında ilk uluslararası televizyon bağlantısı kuruldu.
6 Şubat: İngiltere Kraliçesi Elizabeth, VI. George'un yerine geçti.
27 Mayıs: Avrupa Topluluğu Savunma Anlaşması Paris'te imzalandı.
23 Temmuz: Mısır'da hükümet darbesi oldu. Kral Faruk ülkeyi terketti.
26 Temmuz: Arjantinli Evita lakaplı Eva Peron, yakalandığı kan kanserinden 33 yaşında öldü.
11 Ağustos: Ürdün parlamentosu Kral Tallal'ı hükümetten indirdi. Yerine 16 yaşındaki oğlu Hüseyin getirildi.
4 Kasım: General Dwight Eisenhower, ABD Başkanı seçildi.
6 Kasım: Fransız romancı François Mauriac, Nobel Edebiyat ödülünü aldı.
20 Kasım: Yabancılar yararına çalışmakla suçlanan 14 Çekoslovak liderin duruşması Prag'da yapıldı. 3 Aralık'ta 11'i ölüme, 3'ü de ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
10 Aralık: Alman hekim ve filozof Albert Schweitzer, Nobel Barış ödülünü aldı.

1953:
14 Ocak: Tito, Yugoslavya Cumhurbaşkanı seçildi.
5 Mart: Stalin öldü.
29 Mayıs: Dünyanın en yüksek tepesi Everest'e ilk kez Yeni Zelanda'lı
Edmund Hillary ve Nepal'li Norgay Tensing tırmandı.
19 Haziran: SSCB yararına casusluk yapan Julius ve Ethel Rosenberg çifti öldürüldü.
27 Temmuz: Kore'de Panmuncam ateşkesi imzalandı. 38. paralelin
kuzeyindeki ateşkes hattı sınır oldu. Bu savaş sırasında 24 bin 119 Amerikalı öldü.

1954:
Fransız Pierre Lepine ve Amerikalı Jonas Edward Saly çocuk felci aşısını buldular.
21 Ocak: Nükleer enerjiyle çalışan ilk denizaltı Nautilus, ABD tarafından suya indirildi.
7 Mayıs: Fransız ordusu, Viet-minh kuvvetleri tarafından yenilgiye uğratıldı. Hindiçini Savaşı sona erdi. Fransa Asya'dan çıktı.
17 Mayıs: ABD Yüksek Mahkemesi devlet okullarında ırk ayrımını yasakladı.
21 Temmuz: Cenevre Anlaşmaları imzalandı: Kamboçya ve Laos bağımsızlığını elde etti. Vietnam ikiye bölündü.
20 Eylül: Mao Zedung Çin Cumhurbaşkanı oldu.
1 Kasım: Cezayir Savaşı başladı.
3 Kasım: Fransız ressam Henri Matisse öldü.
1 Aralık: Ernest Hemingway Nobel Edebiyat ödülünü aldı.
12 Aralık: Dünyanın en büyük ABD savaş gemisi Forrestal suya
indirildi.
1955:
Calder Hall'de ilk nükleer merkez açıldı.
İlk fast-food lokanta, Mac Donald's, ABD'de açıldı.
5 Nisan: Hastalanan Winston Churchill görevinden istifa etti.
18 Nisan: Fizikçi Albert Einstein öldü.
24 Nisan: Endonezya'nın Bandung kentinde 29 ülke temsilcisinin
katılımıyla yapılan konferans sona erdi.
14 Mayıs: Varşova Paktı imzalandı.
19 Eylül: Arjantin'de Peronist hareketin kurucusu Juan Peron
hükümetten uzaklaştırıldı.
30 Eylül: Ünlü ABD'li aktör James Dean, 24 yaşında öldü. 1956: 24
Şubat: SSCB'de destalinizasyon dönemi başladı. SSCB Komünist Parti
XX. Kongresi'nde Nikita Kruçev, Stalin'in histerik, paranoyak ve
megaloman olduğunu söyledi.
2 Mart: Fas bağımsızlığını elde etti.
20 Mart: Tunus bağımsızlığını kazandı.
29 Haziran: Arthur Miller, Marilyn Monroe ile evlendi.
26 Temmuz: Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdul Nasır, Süveyş Kanalı'nı
millileştirme yoluna gitti.
14 Ağustos: Bertold Brecht 58 yaşında öldü.
31 Ekim: İsrail, İngiltere ve Fransa askeri güçleri, Nasır'ın Süveyş
Kanalı'nı millileştirmesinden sonra Mısır'a saldırdılar. 6 Kasım'da
ateşkes ilan edildi. 7 Kasım'da SSCB ve ABD'nin baskılarıyla
İngilizler ve Fransızlar geri çekildiler. 22 Kasım'da ateşkes
imzalandı.
2-13 Kasım: Sovyet zırhlı araçları Macar ayaklanmasını bastırdı.
6 Kasım: Eisenhower yeniden ABD Başkanı seçildi.
1957:
Güney Afrika'da, Beyazlarla Siyahlar arasındaki cinsel ilişki,
cezalandırılması gereken ahlak dışı bir davranış olarak
nitelendirildi.
6 Mart: Gana bağımsızlığını elde etti.
25 Mart: Roma'da AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu) kuruldu.
7 Ağustos: ABD'li komedi sanatçısı Oliver Hardy öldü. Stan Laurel de
75 yaşında 1965'te öldü.
22 Eylül: Haiti Başkanlık seçimlerini François Duvalier kazandı.
4 Ekim: SSCB, ilk yapay uydu Sputnik 1'i fırlattı.
17 Ekim: Fransız yazar Albert Camus, Nobel Edebiyat ödülünü aldı.
3 Kasım: Rus köpeği Layka, uzaya gönderilen ilk hayvan oldu.
25 Aralık: Filim sanayisinin öncüsü Charles Pathe öldü.
1958:
2 Şubat: İlk kez olimpiyat kayak sporlarında Avusturyalı Toni Sailer
3 şampiyonluk kazandı.
31 Mart: Kruçev, SSCB'nin tek taraflı olarak nükleer denemelerini
durduğunu açıkladı.
23 Mayıs: Köylerde küçük sanayinin modernleştirilmesine yönelik
''İleriye Doğru Büyük Atılım'' hareketi başladı. Çin'de büyük kıtlık
yaratan hareket 15 ila 30 milyon kişinin ölümüne yol açtı.
1 Haziran: Fransa'da General de Gaulle Devlet Başkanı olarak yeniden
iktidara geldi.
7 Eylül: Alman atlet Armin Hary, 100 metreyi 10 saniyede koştu. Hary,
başarısını 21 Haziran 1960'ta tekrarladı.
28 Eylül: Fransa'da V. Cumhuriyet referandumla kabul edildi.
Sonbahar: ETA (Euskadi Ta Askatasuna: Bask Yurdu ve Özgürlük)
ayrılıkçı Bask hareketi kuruldu.
23-28 Kasım: 6 Afrika ülkesi (Moritanya, Mali, Senegal, Çad, Gabon ve
Kongo-Brazzaville) bağımsızlığını elde etti.
10 Aralık: Rus yazar Boris Pasternak, Sovyet yetkililerin baskısıyla
Nobel Edebiyat ödülünü reddetti.
1959:
2 Ocak: Fidel Castro Küba'da iktidarı ele geçirdi.
3 Ocak: Alaska, ABD'nin 49. eyaleti oldu.
19 Şubat: İngiltere, Kıbrıs'ın bağımsızlığını ilan etti.
17 Mart: Dalai Lama, Tibet'in başkenti Lhassa'dan kaçarak,
Hindistan'a sığındı.
21 Ağustos: Hawai, ABD'nin 50. eyaleti oldu.
1960:
Mısır'da Nil Irmağı üzerinde Assuan barajı çalışmaları başladı.
2 Ocak: Birçok kez dünya şampiyonluğunu kazanan, İtalya ve Fransa
turu galibiyetlerini alan İtalyan bisikletçi Fausto Coppi öldü.
4 Ocak: Fransız yazar Albert Camus geçirdiği trafik kazasında öldü.
29 Şubat: Fas'ın Agadir kentinde deprem oldu: 14 bin kişi öldü.
21 Mart: Güney Afrika'da siyahlara ülke içinde pasaport uygulaması
getirilmesinden sonra ayaklanma çıktı.
20 Nisan: Brezilya'nın yeni başkenti Brasilia oldu.
1 Mayıs: ABD U2 tipi keşif uçağı SSCB üzerinde Sovyetler tarafından
düşürüldü. Pilot Gary Powers hapse atıldı.
9 Mayıs: Doğum kontrol hapı ABD'de satışa sunuldu.
30 Haziran: Kongo bağımsız cumhuriyet oldu.
1 Ekim: İngiltere Nijerya'ya bağımsızlığını verdi.
8 Kasım: John Fitzgerald Kennedy ABD'de 35. başkan seçildi.
1961:
17 Ocak: Belçika Kongosu'nun ilk başbakanı Afrikalı milliyetçi lider
Patrice Lumumba öldürüldü.
26 Şubat: II. Hasan Fas kralı oldu.
9 Nisan: Güney Vietnam'da Ngo-Dinh-Diem cumhurbaşkanı seçildi.
11 Nisan: Yahudilerin katledilmesiyle suçlanan eski SS lideri Adolf
Eichmann hakkında dava açıldı. Arjantin'e sığınan Eichmann, İsrail
İstihbarat Servisi tarafından kaçırıldı. 15 Aralık'ta ölüme mahkum
edildi, 31 Mayıs 1962'de idam edildi.
11 Mayıs: J.F Kennedy, ABD ordusunun vietnam'a müdahale programına
onay verdi.
13 Mayıs: ABD'li aktör Gary Cooper öldü.
18 Eylül: BM Genel Sekreteri Dag Hammarskjold, Kongo'dan ayrılarak
bağımsızlığını ilen eden Katanga eyaleti başbakanı Moise Tshombe ile
görüşmelerde bulunmak üzere Kongo'ya giderken uçağın düşmesi sonucu
öldü.
7 Kasım: Adenauer Batı Almanya Başbakanı seçildi.
10 Aralık: SSCB ile Arnavutluk arasındaki diplomatik ilişkiler koptu.
1962:
1 Ocak: Ünlü müzik topluluğu Beatles, ilk plağının kaydını yaptı.
1 Ocak: ünlü modacı Yves Saint Laurent, ilk defilesini sundu.
18 Mart: Fransa ve Cezayir, Evian anlaşmalarını imzaladı. Cezayir
savaşı sona erdi.
5 Ağustos: Marilyn Monroe ölü bulundu.
5 Ağustos: Güney afrikalı siyah lider Nelson Mandela tutuklandı.
22 Ekim: SSCB'nin Küba'ya silah göndermeye devam etmesi üzerine ABD
adanın bir bülümünü abluka altına aldı.
12 Aralık: ABD Başkanı Kennedy, Beyaz Saray ile Kremlin arasında
doğrudan bir telefon hattı yerleştirilmesini önerdi. Hat, 3 Ağustos
1963'de açıldı.
12 Aralık: Amerikalı yazar John Steinbeck Nobel Edebiyat ödülünü
aldı.
1963:
22 Ocak: Fransa ve Almanya arasında Elysee Antlaşması imzalandı.
18 Mart: Sahra çölünde Fransa atom bombası denedi.
25 Mayıs: Afrika Birliği Örgütü (OAU) kuruldu.
19 Haziran: Sovyet Valentina Tereçkova, uzaya giden ilk kadın oldu.
8 Ağustos: Martin Luther King, ırk ayrımına karşı Washington'da
başlatılan yürüyüşte 200 bin göstericiye önderlik yaptı.
15 Eylül: Bin Bella Cezayir cumhurbaşkanı seçildi.
22 Kasım: J.F. Kennedy, Dallas'ta öldürüldü. 24 Kasım: Jack Ruby,
Kennedy'nin katili Lee Harvey Oswald'ı öldürdü.
1964:
25 Şubat: Amerikalı boksör Cassius Clay, ilk ağır siklet boks
şampiyonluğunu kazandı.
27 Mayıs: Hindistan başbakanı Jawaharlal Nehru, 74 yaşında öldü.
2 Haziran: Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) kuruldu.
12 Haziran: Güney Afrikalı siyah lider Nelson Mandela, ömür boyu
hapse mahkum edildi.
12 Ağustos: James Bond'un babası, yazar Ian Fleming öldü.
Ağustos: ABD Vietnam'a girdi.
16 Ekim: Çin ilk nükleer bombasını patlattı.
2 Kasım: Arabistan'da Faysal kendini kral ilan etti.
3 Kasım: Lyndon Johnson ABD başkanı seçildi.
1965:
24 Ocak: Winston Churchill öldü.
18 Mart: İlk kez Sovyet kozmonot Aleksay Leonov, uzayda yürüdü. 12
Mayıs-2 Haziran: Pakistan'da kasırgalar çıktı: 12 ila 30 bin kişi
öldü.
9 Kasım: Marcos, Filipinler Devlet Başkanı oldu.
25 Kasım: Zaire'de General Mobotu darbeyle iktidara geldi.
1966:
19 Ocak: İndira Gandhi Hindistan başbakanı oldu.
29 Mart: SSCB'de Leonid Brejnev Komünist Partisi Genel Sekreteri
oldu.
29 Temmuz: Nijerya'da General Gowon ülke denetimini ele geçirdi.
16 Ağustos: Çin'de kültür devrimi başladı.
29 Ağustos: 1970'te ayrılan Beatles grubu son konserini verdi.
15 Aralık: ABD'li sinema ve televizyon yapımcısı Walt Disney öldü.
1967:
13 Ocak - Eyadema Togo'da yönetimi ele geçirdi.
27 Ocak - ''Apollo'' uzay aracının bir fırlatma provası sırasında
çıkan yangında 3 amerikalı astronot yaşamını yitirdi.
18 Şubat - 1945'te nükleer bombayı icad eden Amerikalı fizikçi Julius
Robert Oppenheimer öldü.
18 Mart - Torrey Canyon petrol gemisi karaya oturdu.
21 Nisan - Yunanistan'da Albayların diktatörlük dönemi başladı.
24 Nisan - Rus kozmonot Komarov, Soyuz I uzay aracının Dünya'ya
dönüşü sırasında öldü.
5-10 Haziran - 6 Gün Savaşı sonunda israil, Sina, Golan, Kudüs'ün
doğusu, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni işgal etti.
8 Ağustos - 5 Güneydoğu Asya ülkesi (Endonezya, Malezya, Filipinler,
Singapur ve Tayland) arasında ekonomik işbirliğini başlatan ASEAN
kuruldu.
9 Ekim - Küba devriminin önderlerinden Ernesto ''Che'' Guevara öldü.
22 Kasım - BM, İsrail'in işgal ettiği toprakları boşaltmasını öngören
242 sayılı kararı kabul etti.
3 Aralık - Güney Afrika'da Doktor Christian Barnard tarafından ilk
kalp nakli yapıldı.
9 Aralık - Çavuşesku Romanya Devlet başkanı oldu.
1968:
Dünyanın sesten hızlı (Süpersonik) ilk Tupolev Tu 144 yolcu uçağı
uçtu.
22 Mart - Fransa'da ''68 kuşağı'' öğrenci hareketleri başladı.
4 Nisan - ABD'de yurttaş hakları hareketine öncülük eden siyah din
adamı Martin Luther King 39 yaşında öldürüldü.
6 Haziran - Los Angeles'ta senatör Robert Kennedy öldürüldü.
7 Haziran - San Sebastian'da öldürülen polis Jose Pardines Azcay,
ayrılıkçı Bask örgütü ETA'nın ilk kurbanı oldu.
28 Temmuz - Alman fizikçi Otto Hahn yaşamını yitirdi. 21 Ağustos -
Sovyet tankaları Prag'a girdi. 17 Eylül - 1932- 1968 yılları arasında
Portekiz'i yöneten Salazar beyin kanamasından öldü.
5 Kasım - Richard Nixon ABD Başkanı seçildi.
28 Aralık - İsrailli bir komando Beyrut'ta 13 sivil uçağı yok etti.
De Gaulle İsrail'de savaş silahlarına ambargo uygulamaya karar verdi.
1969:
16 Ocak: İki Sovyet uzay gemisi Soyuz IV ve Soyuz V, uzayda ilk defa
kenetlenmeyi başardı.
3 Şubat: El-Fetih hareketinin lideri Yaser Arafat, Filistin Kurtuluş
Örgütü başkanlığına seçildi.
28 Şubat: Suriye'de 1971'de Devlet Başkanı olan Hafız Esad, hükümet
darbesi yaptı.
3-29 Temmuz: Tartışmalı bir futbol maçı nedeniyle San Salvador
birlikleri Honduras'a girdi, birlikler 29 Temmuz'da Honduras'tan
ayrıldı.
20-21 Temmuz: İnsanoğlu ilk defa Ay'da... Amerikalı Neil Armstrong ve
Edwin Aldrin, Ay üzerinde yürüdüler.
1 Eylül: Libya'da Muammer Kaddafi'yi iktidara getiren hükümet darbesi
yapıldı.
21 Ekim: Almanya'da Willy Brandt, şansölye oldu.
15 Aralık: Golda Meir İsrail Başbakanı oldu.
1970:
18 Mart: Kamboçya'da ABD yanlısı Mareşal Lon Nol, Prens Norodom
Sihanouk'u devirdi.
Nisan: Avusturya'da Bruno Kreisky Başbakan oldu.
30 Nisan: ABD ve müttefikleri Güney Vietnam'a askeri müdahalede
bulundu.
30-31 Mayıs: Peru'da deprem oldu, 64 bin kişi öldü.
27 Temmuz: Portekiz'i 38 yıl yöneten Salazar öldü.
4 Eylül: Şili'de başkanlık seçimlerini Salvador Allende kazandı.
16-22 Eylül: Amman'da Ürdün ve Filistin kuvvetleri arasında kanlı
çatışmalar meydana geldi. 3 binden fazla insan öldü.
24 Ekim: Şili'de Salvador Allende, Devlet Başkanı oldu.
12-13 Kasım: Pakistan'da kasırga ve deprem dalgası... 500 binden
fazla insan öldü. 10 Aralık: Rus yazar Alexandre Soljenitsin Nobel
Edebiyat ödülünü kazandı, ancak bir daha SSCB'ye alınmayacağından
çekinerek Stockholm'deki ödül törenine katılmadı.
1971:
ABD Laos'a askeri müdahalede bulundu.
ABD'li sinema yönetmeni Stanley Kubrick'in ''Otomatik portakal''
filmi gösterime girdi.
15 Ocak: Mısır'daki Assouan barajı açıldı.
25 Ocak: Uganda'da Idi Amin Dada, darbe yaptı.
30 Ocak: Mozambik'te kasırga, 30 bin kişi öldü.
21 Nisan: Haiti Devlet Başkanı François Duvalier öldü, yerine oğlu
Jean-Claude Duvalier geçti.
3 Temmuz: Jazz'ın kralı Louis Armstrong öldü.
10 Temmuz: Fas'ta Kral II.Hasan'a suikast girişiminde bulunuldu.
11 Eylül: Nikita Kruşçev öldü.
28 Eylül: Macar Kardinal Mindsently, gönüllü olarak 15 yıl
Budapeşte'deki ABD büyükelçiliğinde kaldıktan sonra Vatikan'a geldi.
25 Ekim: Çin, BM'ye üye oldu.
29-30 Ekim: Hindistan'da kasırga, 35 bin kişi öldü.
6 Aralık: Hindistan, Bangladeş'in bağımsızlığını tanıdı.
17 Aralık: Pakistan, Hindistan ile girdiği 15 günlük savaştan yenik
ayrıldı.
21 Aralık: Kurt Waldheim BM Genel sekreteri seçildi.
1972:
22 Ocak: İngiltere, İrlanda, Danimarka ve Norveç, Avrupa Ekonomik
Topluluğu'na katılma kararını imzaladı.
26 Mayıs: İlk asker silahları sınırlama anlaşması olan Salt 1
imzalandı.
30 Mayıs: Burundi'de kabileler arası anlaşmazlık 300 bin kişinin
ölümüyle sonuçlandı.
17 Haziran: İki amerikalı gazeteci, Watergate skandalını ortaya
çıkardı, 8 Ağustos 1974'te Richard Nixon istifaya zorlandı.
Eylül: Hollanda'nın Philips firması ilk video-diski tanıttı.
5 Eylül: Münih Olimpiyatlarının onbirinci gününde Filistinli
eylemciler İsrailli atletleri rehin aldı. Düzenlenen operasyonda 11
İsrailli atlet, 4 Filistinli ve bir Alman polis öldü.
Eylül: Münih Olimpiyatlarında, Amerikalı yüzücü Mark Spitz 7 altın
madalya aldı ve 7 dünya rekoru kırdı.
7 Kasım: Richard Nixon tekrar ABD başkanlığı'na seçildi.
23 Aralık: Nikaragua'da deprem nedeniyle 11.600 kişi öldü.
1973:
1 Ocak: Danimarka, İngiltere ve İrlanda, Avrupa Ekonomik Topluluğu'na
katıldı.
27 Aralık: ABD ile Vietnam arasında ateşkes anlaşması imzalandı, son
ABD kuvvetleri Vietnam'ı 29 Mart'ta terketti.
8 Nisan: Ünlü ressam Pablo Picasso 91 yaşında öldü.
13 Nisan: İsrailli bir komando Beyrut'ta Filistin Kurtuluş Örgütü'nün
3 önemli yöneticisini öldürdü.
21 Temmuz: Libya havayollarına bağlı Boeing 727 tipi bir uçak
İsrailliler tarafından düşürüldü, 112 yolcudan 105'i öldü.
22 Ağustos: Henry Kissinger ABD Dışişleri Bakanı oldu. 11 Eylül:
Şili'de darbe, Devlet Başkanı Salvador Allende öldü. Pinochet
iktidara geldi.
18 Eylül: İki Almanya, Birleşmiş Milletler'e alındı.
23 Eylül: Juan Peron, İspanya'dan ülkesi Arjantin'e döndü ve tekrar
Devlet Başkanı oldu. 2 Ekim: 9 kez olimpiyat şampiyonu olan
Finlandiyalı atlet Paavo Nurmi öldü.
6-25 Ekim: 4. İsrail-Arap savaşı.
10 Ekim: ABD Başkan Yardımcısı Spiro Agnew istifa etti.
16 Ekim: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), petrol fiyatlarını
yüzde 70 arttırmaya karar verdi. İlk petrol şoku.
20 Aralık: İspanya Başbakanı Amiral Luis Carrero Blanco, Madrid'de
ETA tarafından öldürüldü.
1974:
-13 Şubat: Alexandre Soljenitsin SSCB vatandaşlığından çıkarılarak
ülke dışına sürüldü.
-7 Mayıs: Alman Başbakan Willy Brandt, çalışma arkadaşlarından
birinin tutuklanması nedeniyle istifa etti, yerine Helmut Schmidt
geçti.
-19 Mayıs: Valery Giscard d'Estaing Fransa devlet başkanı oldu.
-24 Mayıs: Jazz'ın önde gelen isimlerinden Duke Ellington 75 yaşında
öldü.
-16 Haziran: İsveçli tenisçi Björn Borg 18 yaşında Roland-Garros
turnuvasını kazandı.
-1 Temmuz: Arjantin'de Juan Peron öldü, yerine Isabel Peron geçti.
-5 Temmuz: Hindistan topraklarının üçte ikisi sel yüzünden sular
altında kaldı.
-15 Temmuz: Makarios'u kaçmaya zorlayan Yunan askerleri darbe yaptı.
-20 Temmuz: Türkiye, Kıbrıs'ta barış harekatını gerçekleştirdi.
-21 Temmuz: Belçikalı Bisikletçi Eddy Merckx, Fransa Bisiklet Turunu
5. kez kazandı, başka hiçbir bisikletçi bu başarıya ulaşamadı.
-8 Ağustos: Watergate skandalının kurbanı ABD Devlet Başkanı Richard
Nixon istifa etti, yerine yardımcısı Gerald Ford geçti.
-13 Kasım: Yaser Arafat ilk kez BM genel toplantısında konuştu.
-8 Aralık: Yunanistan'da monarşi kalktı.
1975:
25 Mart: Suudi Arabistan Kralı Faysal Bin Abdülaziz, yeğenlerinden
biri tarafından öldürüldü.
13 Nisan: Lübnan'da iç savaş çıktı, 14 yıl süren savaş nedeniyle 100
binden fazla insan yaşamını yitirdi.
17 Nisan: Kızıl Khmerler, Phnom Penh'e saldırı düzenlediler ve
Demokratik Kampuçya Hükümeti'ni kurdular.
30 Nisan: Vietnam savaşı sona erdi, Saygon kurtuldu.
17 Temmuz: Uzayda Amerikan ve Sovyet kozmonotları ilk kez buluştu,
Soyuz XIX ve Appolo adlı uzay kapsülleri kenetlendi.
1 Ağustos: Avrupa Güvenliği ve İşbirliği Konferansı sonucunda Nihai
Senet imzalandı.
6 Kasım: Batı Sahra, Fas ve Moritanya arasında paylaştırıldı, Cezayir
protesto etti.
12 Kasım: SSCB, 1975 Nobel barış ödülü sahibi, insan hakları
savunucusu ve fizikçi Andrei Saharov'a vize vermeyi reddetti.
1976:
Steve Jobs ve Steve Wozmiac, ilk kişisel bilgisayar Apple'i
gerçekleştirdiler.
12 Ocak: İngiliz romancı Agatha Christie 86 yaşında öldü.
Guatemala'da deprem oldu, 24 bin kişi öldü.
24 Mart: Arjantin'de hükümet darbesi oldu. ''Kirli Savaş'' başladı.
16 Haziran: Güney Afrika'da Soweto bölgesinde siyahlar Apartheid
rejimine karşı ayaklandılar. Ayaklanmada 3 ay içinde yüzlerce kişi
hayatını kaybetti.
27 Haziran: Portekiz'de General Antonio Ramalho Eanes, ilk serbest
seçimlerde Cumhurbaşkanı seçildi.
28 Temmuz: Çin'in Tangşan kentinde şiddetli deprem oldu. Batılı
uzmanlara göre depremde 700 bin, resmi kaynaklara göre 242 bin kişi
öldü.
9 Eylül: Çin Devlet Başkanı Mao öldü.
2 Kasım: Jimmy Carter ABD Başkanı seçildi.
10 Aralık: Amerikalı Milton Friedman, Nobel Ekonomi ödülünü aldı.
1977:
SSCB, SS20 füzelerini Doğu Avrupa'ya yerleştirdi.
5 Ocak: Sovyet birliklerinin askeri müdahalesiyle engellenen ''Prag
Baharı'' olarak bilinen 1968'deki reform girişimlerine katılan 261
aydın ve siyaset adamı, 77 Şartı'nı yayınladılar.
16 Ağustos: Elvis Presley 42 yaşında öldü.
16 Eylül: Yunanistan'ın ünlü sopranosu Maria Callas yaşamını yitirdi.
4 Aralık: Jean Bedel Bokassa, kendini Orta Afrika Cumhuriyeti
İmparatoru ilan etti.
1978:
14 Mart: İsrail Güney Lübnan'ı işgal etti.
16 Mart: İtalya'da Kızıl Tugaylar, Hıristiyan Demokrat Partisi lideri
Aldo Moro'yu Roma'dan kaçırdı. Moro'nun cesedi 9 Mayıs'ta Roma'da
bulundu.
17 Eylül: İsrail ve Mısır, ABD'nin himayesinde Camp David'de barış
anlaşması imzaladılar.
10 Aralık: Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ve İsrail Başbakanı
Menahem Begin, Nobel Barış ödülünü aldılar.
1979:
ABD Temsilciler Meclisi, SALT II (Stratejik Silahların
Sınırlandırılması Görüşmeleri) anlaşmalarını onaylamadı.
Ocak: Vietnam ordusu Pol Pot'u Phnom Penh'ten kovdu.
1 Ocak: İmam Humeyni, 16 yıllık sürgünden sonra Tahran'a döndü. 11
Şubat'ta İran İslam Cumhuriyeti ilan edildi.
7 Şubat: Şadli Bin Cedid, Cezayir Cumhurbaşkanı seçildi.
13 Mart: Avrupa ortak para birimi ECU yürürlüğe girdi.
4 Nisan: Eski Pakistan Cumhurbaşkanı Zülfikar Ali Butto idam edildi.
5 Mayıs: Muhafazakar Margaret Thatcher, İngiltere'nin ilk kadın
başbakanı seçildi.
11 Ağustos: Hindistan'da bir baraj yıkıldı. 35 bin kişi öldü.
27 Ağustos: Hindistan Genel Valisi Lord Mountbatten, IRA tarafından
öldürüldü.
4 Kasım: Tahran'da aşırı dinci öğrenciler, New York'ta tedavi gören
eski İran Şahı'nın geri dönmesi için 52 Amerikalıyı ABD
Büyükelçiliği'nde rehin aldılar. Rehineler 20 Ocak 1981'de
kurtuldular.
24 Aralık: Sovyet birlikleri Afganistan'a girdi.
1980:
Senegal Devlet Başkanı Leopold Sedar Senghor görevinden istifa etti.
Afrika'da ilk kez bir devlet başkanı kendi iradesiyle iktidardan
ayrılmış oldu.
Yeni bir hastalık belirlendi: AIDS.
25 Ocak: Bani Sadr, İran İslam Cumhuriyeti Başkanı seçildi.
18 Şubat: Mısır'ın başkenti Kahire'de İsrail Büyükelçiliği açıldı.
4 Mayıs: Yugoslavya Cumhurbaşkanı Josip Broz, 87 yaşında öldü.
15 Mayıs: Fransız düşünür ve yazar Jean-Paul Sartre öldü.
24 Mayıs: Aralarında Batı Almanya ve ABD'nin de bulunduğu 56 ülke,
1981 yazında Moskova'da oynanacak Olimpiyat Oyunları'nı boykot
edeceklerini açıkladılar. 5 Temmuz: Kölelik sisteminin son
uygulayıcılarından Moritanya, bu sistemi resmen kaldırdı.
27 Temmuz: Kahire askeri hastanesinde yatan eski İran Şahı Muhammed
Rıza Pehlevi öldü.
30 Temmuz: İsrail Parlamentosu Knesset, yeniden birleşen Kudüs'ün
İsrail'in başkenti olmasına karar verdi. Filistin'in özerkliği için
görüşmelere başlayan Mısır, protesto amacıyla temaslarını kesti. BM
Güvenlik Konseyi 20 Ağustos'ta, bu kentteki büyükelçiliklerin Tel-
Aviv'e taşınması için çağrıda bulundu.
17 Eylül: Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, Cezayir'de 1975'te İran
ile imzalanan anlaşmayı geçersiz ilan etti. 22 Eylül'de Irak ordusu
İran'a saldırdı. İki taraf da karşılıklı hava saldırısına başladı.
22 Eylül: İran-Irak savaşı başladı.
4 Kasım: Cumhuriyetçi Ronald Reagan, ABD'nin 40. Başkanı seçildi.
23 Kasım: İtalya'nın güneyinde deprem oldu. Depremin bilançosu: 2916
ölü, 8800 yaralı, 250 bin evsiz.
8 Aralık: Ünlü Beatles grubu üyesi John Lennon, bir akıl hastası
tarafından öldürüldü.

 

1981:
19 Ocak: Cezayir'in başkentinde ABD, Tahran'daki 52 rehinenin serbest
bırakılması için İran'a 10 milyar dolar vermeyi kabul etti.
Mart/Nisan: Kosova'da ilk öğrenci gösterileri başladı.
10 Mayıs: Fransa'da 5. Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra ilk kez
Sosyalist Parti'den François Mitterand, Cumhurbaşkanı seçildi.
13 Mayıs: Papa Jean-Paul II'ye St-Pierre meydanında suikast
girişiminde bulunuldu.
7-8 Haziran: İsrail Hava Kuvvetleri, Fransa'nın gönderdiği Osirak
reaktörünü barındıran Irak'taki Tamuz nükleer araştırma merkezine
saldırdı.
5 Ekim: Vietnam'da çıkan tayfunda 200 bin kişi öldü.
6 Ekim: Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, Ekim 1973 İsrail-Arap Savaşı
anısına düzenlenen askeri geçit töreni sırasında aşırı dinciler
tarafından öldürüldü.
17 Ekim: General Jaruzelski, Polonya Başbakanı, Savunma Bakanı ve
İşçi Partisi 1. sekreteri oldu.
14 Aralık: İsrail Golan tepelerini işgal etti.
1982:
16 Ocak: İngiliz yönetimi ve Vatikan arasında 1531'de kesilen
diplomatik ilişkiler yeniden kuruldu.
2 Şubat: Müslüman Kardeşler örgütü Suriye'de ayaklanma başlattı,
yaklaşık 30 bin kişi öldü.
2 Nisan-14 Haziran: İngiltere ve Arjantin arasında Falkland savaşı
çıktı.
25 Nisan: İsrail 15 yıl önce işgal ettiği Sina Yarımadası'ndan
çekildi.
6 Haziran: İsrail birlikleri Lübnan'a girdiler ve Beyrut'u
kuşattılar.
14 Eylül: Lübnan Devlet Başkanı Beşir Cemayel seçimle görev başına
geldikten 22 gün sonra Beyrut'ta düzenlenen bombalı bir saldırı
sonucu, 19 kişiyle birlikte öldü. Bir hafta sonra yerine kardeşi Emin
Cemayel geçti.
16-18 Eylül: yüzlerce sivil Filistinli Sabra ve Şatila'daki
kamplarda, Hıristiyan Falanjist militanlar tarafından katledildi.
Bölge İsrail ordusunun denetimi altındaydı.
1 Ekim: Helmut Kohl, Batı Almanya Başbakanı oldu.
1 Ekim: Tahran'da patlayıcı yerleştirilen bir kamyon havaya uçtu. 60
kişi öldü, 700 kişi yaralandı.
28 Ekim: İspanya'da ilk defa bir sol parti iktidara geldi, Felipe
Gonzales'in İspanyol Sosyalist İşçi partisi, ezici bir üstünlükle
seçimleri kazandı.
10 Kasım: 18 yıldan beri SSCB'nin bir numaralı ismi Devlet Başkanı
Leonid Brejnev öldü, yerine Yuri Andropov geçti.
14 Kasım: Polonya'da liman işçilerinin lideri Lech Walesa, 11 ay
gözaltında kaldıktan sonra serbest bırakıldı.
2 Aralık: Felipe Gonzales, İspanya'da ilk sosyalist hükümeti kurdu.
1983:
Pershing 2 füzeleri İngiltere'de SSCB'ye karşılık olarak
konuşlandırıldı.
23 Mart: ABD Başkanı Ronald Reagan, Stratejik Savunma Girişimi (SDI)
programını ortaya attı. SSCB'nin kıtalararası balistik füzelerini
uçuşlarının çeşitli aşamalarında yok etmeye yönelik bir program olan
SDI daha sonra ''Yıldız savaşları'' adını aldı.
12 Nisan: ABD'de siyah Harold Washington, Chicago Belediye
başkanlığına seçildi.
18 Nisan: Lübnan'ın Beyrut kentinde ABD büyükelçiliğine bir
otomobille intihar saldırısı düzenlendi, 17'si Amerikalı 63 kişi
öldü.
1 Eylül: Rotasından sapıp, SSCB hava sahasına giren Kore
havayollarına ait Boeing 747 tipi bir uçak Sovyetler tarafından
düşürüldü, uçakta 269 kişi bulunuyordu.
5 Ekim: Polonyalı lider Lech Walesa, Nobel Barış Ödülüne layık
görüldü.
23 Ekim: Beyrut'ta patlayıcı yüklü 2 kamyon, Barış Gücü karargahına
düzenlenen intihar saldırısında havaya uçtu. 241 Amerikalı denizci ve
58 Fransız asker öldü.
30 Ekim: Arjantin'de demokrasi geri geldi, Sosyal-Demokrat Parti
lideri Raul Alfonsin Devlet Başkanı oldu.
4 Kasım: Lübnan'ın Tire kentindeki İsrail karargahında patlayıcı
yüklü bir araç havaya uçtu, 62 kişi öldü.
20 Aralık: Yaser Arafat ve 4 bin Filistinli, Trablus'u terketti.
1984:
9 Şubat: SSCB Komünist Partisi Genel Sekreteri ve Devlet Başkanı Yuri
Andropov öldü.
Temmuz: Los Angeles Olimpiyat Oyunlarında, Amerikalı zenci atlet Karl
Lewis 4 altın madalya kazandı.
31 Ekim: Hindistan Başbakanı Indra Gandhi öldürüldü.
6 Kasım: Ronald Reagan tekrar ABD Başkanlığı'na seçildi.
2-3 Aralık: Hindistan'ın merkezindeki Bhopal kentindeki Amerikan
Union Carbide şirketinin bir fabrikasındaki gaz kaçağı yüzünden ilk
anda 1.750 kişi öldü. Bu felaket nedeniyle ölenlerin sayısı yaklaşık
7 bin kişiye ulaştı.
10 Aralık: Güney Afrikalı zenci piskopos Desmond Tutu Nobel Barış
Ödülü aldı.
1985:
11 Mart: Mihail Gorbaçov, Komünist Parti Genel Sekreterliği'ne
seçildi.
29 Mayıs: Belçika'nın Heysel stadında, Avrupa Şampiyon Kulüpler
Kupası finali için, İtalya'nın Juventus ve İngiltere'nin Liverpool
takımları arasında yapılacak karşılaşma öncesinde İngiliz holiganlar,
İtalyan taraftarlarına saldırdılar, olaylarda 39 kişi öldü.
12 Ağustos: Japon Havayolları'na ait Boeing 747 tipi bir uçak, Tokyo-
Osaka hattında seyrederken düştü. Kazada 520 kişi hayatını kaybetti.
7 Ekim: 4 Filistinli, İskenderiye limanından açılan İtalyan yolcu
gemisi Achille Laura'yı kaçırdı. 480 kişiyi rehin alan ve bir
Amerikalı Yahudi'yi öldüren korsanlar 2 gün sonra Mısırlı yetkililere
teslim oldular.
13 Kasım: Kolombiya'daki Nevado Del Ruiz yanardağının patlaması
sonucu 25.000 kişi öldü.
24 Kasım: Malta'nın başkenti Valetta'da Mısırlı komandolar önceki gün
hava korsanları tarafından kaçırılan bir uçağa operasyon
düzenlediler. 61 kişi öldü, 26 kişi yaralandı ve 1'i korsan 12 kişi
kurtuldu.
9 Aralık: Arjantin'de Alfonsin'in, 1976-1982 yılları arasındaki
Malouine savaşında 1.500 kişinin ölümü ve 9.000 kişinin kaybolmasıyla
ilgili olarak açtığı dava sonuçlandı. General Videla ve Amiral
Massera ömür boyu ağır hapis cezasına çarptırıldılar.
1986:
1 Ocak: İspanya ve Portekiz, AET'ye katıldılar.
16 Şubat: Mario Soares, Portekiz devlet başkanlığına seçildi.
25 Şubat: Filipinler Devlet Başkanı Marcos, Honolulu'ya kaçtı.
Corazon Aquino, devlet başkanlığına seçildi.
28 Şubat: İsveç Başbakanı Olof Palme Stockholm'de öldürüldü.
15 Nisan: F-11 tipi 18 Amerikan bombardıman uçağı Trablus'taki askeri
mevzileri bombaladı. Aralarında Kaddafi'nin evlat edindiği 15 aylık
kızının da bulunduğu 37 kişi öldü.
26 Nisan: Çernobil Nükleer Santralinde kaza meydana geldi. 30 kişi
öldü. Çevrede oturan 48 bin kişi tahliye edildi.
8 Haziran: Avusturya'da Kurt Waldheim, Hitler'in ordusunda görev
yaptığının ortaya çıkmasına rağmen devlet başkanlığına seçildi.
16 Ekim: Wole Soyinka Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı. Soyinka bu
ödülü kazanan ilk Afrikalı oldu.
25 Kasım: ABD'de İran-gate skandalı patladı. Bazı üst düzey
yöneticiler İran'a silah satmakla ve Nikaragualı isyancılara
finansman sağlamakla suçlandı.
1987:
28 Temmuz: ABD, SSCB'nin önerisini kabul etti, Asya ve Avrupa'da
konuşlandırılmış ve menzili 500-5 bin 500 kilometre olan bütün
füzeler imha edildi.
31 Temmuz: 25 bin İranlı hacı, Mekke'deki büyük Camii'nin yollarını
tıkadılar ve Suudi Arabistan güvenlik güçleriyle çatıştılar, 402 kişi
öldü.
8 Kasım: Nükleer dönemin ilk gerçek silahsızlanma anlaşması olan
Washington anlaşması imzalandı.
9 Aralık: İsrail işgaline karşı başlatılan ve 6 sene süren Filistin
ayaklanması İntifada'nın başlangıcı.
1988:
8 Şubat: SSCB Devlet Başkanı Gorbaçov, Cenevre'de Afganistan ve
Pakistan arasında imzalanan anlaşma uyarınca Sovyet birliklerinin 15
Mayıs'tan itibaren 10 ay içinde Afganistan'dan çekileceğini açıkladı.
3 Temmuz: 290 kişi taşıyan İran havayollarına ait A-300 tipi bir
yolcu uçağı, körfezdeki ABD donanması tarafından yanlışlıkla
düşürüldü.
Ağustos: Doping yaptığı tespit edilen Kanadalı sprinter Ben
Johnson'un, Seul Olimpiyatlarında kazandığı altın madalya geri
alındı. Johnson 100 metrede dünya rekoru kırmıştı.
8 Kasım: George Bush, ABD Başkanı oldu.
7 Aralık: Ermenistan'da deprem oldu, 35 bin kişi öldü ve 500 bin kişi
evsiz kaldı. 21 Aralık: Frankfurt-Londra-New York hattında uçan, Pan
Am haaavayollarına ait Boeing 747 tipi uçak İskoçya'nın Lockerbie
kasabasının üzerinde infilak etti. Uçakta bulunan 270 kişi öldü. BM
suçlu bulduğu Libya'ya hava ambargosu uygulamaya başladı.
1989:
7 Ocak: Japonya imparatoru Hirohito öldü, yerine oğlu Akihito geçti.
23 Ocak: İspanyol sürrealist ressam Salvador Dali öldü.
Şubat-Mart: Belgrad yönetimi, Kosova'nın özerkliğini ortadan
kaldırdı. Bölgede yapılan gösterilerde 24 kişi öldü.
2 Şubat: Paraguay'da 1954'ten beri iktidarda olan diktatör
Stroessner, General Rodriguez tarafından devrildi.
14 Şubat: İran dini lideri Humeyni, Hindistan kökenli İngiliz yazar
Salman Ruşdi hakkında ''Şeytan ayetleri'' adlı kitabı dolayısıyla
ölüm fetvası yayınladı.
26 Mart: SSCB'de 1917'den beri ilk milletvekili seçimleri yapıldı.
3 Haziran: İran dini lideri Humeyni öldü.
4-18 Haziran: Polonya'da ilk demokratik seçimler yapıldı. Todeusz
Mazowiecki Başbakan oldu.
4 Haziran: Çin'de Tiananmen olayları meydana geldi.
Temmuz: Polonya'da General Jaruzelski Devlet başkanlığına seçildi,
ancak yerini 9 Aralık'ta Lech Walesa'ya bıraktı.
19 Eylül: Fransız şirketi UTA'nın DC-10 tipi bir uçağı Nijer'deki
Tenere çölü üzerinde infilak etti. 170 kişi öldü. 8 yıl sonra Fransız
yargıç Jean-Louis Brugiere resmi olarak Libya gizli servisinin de
olaylara karıştığını açıkladı.
5 Ekim: Dalay Lama Nobel Barış Ödülü'nü kazandı.
9 Kasım: Berlin duvarı yıkıldı.
20 Kasım: ABD, Panama'ya askeri müdahalede bulundu ve General Manuel
Antonio Noriega tutuklandı.
22 Aralık: Romanya'da Diktatör Nikolai Çavuşesku devrildi ve eşiyle
birlikte idam edildi.
29 Aralık: Çekoslavakya Devlet Başkanlığı'na Vaclav Havel getirildi.
1990:
11 Şubat: 27 yıl tutsak kalan Güney Afrikalı siyah lider Nelson
Mandela özgürlüğüne kavuştu.
25 Şubat: Nikaragua Devlet Başkanlığına Violeta Chamorro seçildi.
11 Mart: Litvanya bağımsızlık ilan etti.
21 Haziran: İran'ın kuzeybatısındaki Gilan ve Zandjan bölgelerinde
deprem oldu, 40 bin kişi öldü.
2 Ağustos: Saddam Hüseyin'in birlikleri Kuveyt'i işgal etti.
3 Ekim: İki Almanya birleşti.
1991:
17 Ocak: Körfez savaşı başladı, 28 Şubat'ta Irak'ın yenilgisiyle sona
erdi.
21 Mayıs: Hindistan eski Başbakanı Rajiv Gandhi öldürüldü.
25 Haziran: Yugoslavya'da iç savaş başladı, Slovenya ve Hırvatistan
tek yanlı olarak bağımsızlık ilan ettiler.
19 Ağustos: Gorbaçov'a darbe girişiminde bulunuldu.
Ekim: Birmanya'da muhalefet yöneticilerinden Aung San Suu Kyi Nobel
Barış Ödülü aldı.
23 Ekim: Kamboçya'yla ilgili maddelerin yer aldığı Paris anlaşması
imzalandı.
30 Ekim: Yakındoğu'da barış amacıyla yapılan Madrid konferansı
başladı.
4 Aralık: Lübnan'da, İslami Cihad Örgütü tarafından 2 bin 454 gün
esir tutulan Amerikalı gazeteci Terry Anderson serbest bırakıldı.
21 Aralık: Gürcistan dışındaki 11 devlet tarafından imzalanan bir
anlaşmayla SSCB'ye son verildi. Bağımsız Devletler topluluğu kuruldu,
Devlet Başkanı Gorbaçov 4 gün sonra istifa etti.
1992:
12 Ocak: Cezayir'de seçimlerin birinci turunu İslami Selamet
cephesinin (FIS) ezici çoğunlukla kazanması üzerine ikinci tur iptal
edildi.
16 Ocak: Salvador'da gerillalar ve hükümet arasında barış anlaşması
imzalandı, iç savaş 75 bin kişinin ölümüne neden oldu.
7 Şubat: Maastricht anlaşması imzalandı. AET, AB adını aldı.
17 Şubat: İtalya'da ''Temiz eller'' soruşturması başladı.
7 Mart: İsveç sosyalist modelinin babası eski Bakan Gunnar Strang
öldü.
5 Nisan: Saraybosna kuşatıldı, Bosna-Hersek savaşı başladı.
6 Mayıs: Marlene Dietrich öldü.
29 Haziran: Cezayir Devlet Başkanı Muhammed Budiaf, Annaba'da bir
söylev verirken vurularak, öldürüldü.
3 Kasım: Bill Clinton ABD Başkanlığı'na seçildi.
9 Aralık: ABD birlikleri, Somali'ye çıkarma yaptı.
1993:
23-28 Mayıs: Kamboçya'da, 25 yıldan beri ilk kez, BM'nin
koruyuculuğunda düzenlenen ilk demokratik seçimler yapıldı.
31 Temmuz: Belçika kralı Baudoin öldü.
13 Eylül: Oslo'da gizli görüşmeler yapan FKÖ ve İsrail yönetimi,
Filistin'e özerklik tanıyan bir bildiri imzaladılar. Beyaz Saray'da
Yaser Arafat ve İzak Rabin el sıkıştılar.
1994:
1 Ocak: Meksika'daki Chiapas yerlileri isyan ettiler.
6 Nisan: Ruanda'nın Başkenti Kigali'de içinde bulundukları arabanın
havaya uçması sonucu Hutu etnik çoğunluğuna mensup Ruanda Devlet
Başkanı Juvenal Habyarimana ve Burundi Devlet Başkanı Cyprien
Ntaryamira öldü. Ertesi gün Hutu etnik grubu tüm ülkede katliamlar
yaptı. Nisan-Temmuz aylarında Tutsi soykırımı ve muhalefetteki
Hutuların öldürülmesiyle yaklaşık 800 bin kişi hayatını kaybetti.
26-29 Nisan: Güney Afrika Cumhuriyeti'nde her ırktan insanın
katıldığı ilk seçimler yapıldı.
6 Mayıs: Manş denizinin altındaki tünel açıldı.
1 Temmuz: Yaser Arafat, Filistin topraklarına geri döndü ve Gazze'de
Filistin Özerk Yönetimini kurdu.
21 Temmuz: Alexandr Soljenitsin, 20 yıl ABD'de sürgünde kaldıktan
sonra Rusya'ya döndü.
26 Ekim: Ürdün, Mısır'dan sonra İsrail'le bir barış anlaşması
imzalayan 2. arap ülkesi oldu.
1995:
Kasım: Polonya'da Lech Walesa başkanlık seçimlerini kaybetti.
Aleksandr Kwasniewski Devlet Başkanı oldu.
4 Kasım: İsrail Başbakanı İzak Rabin, Tel-Aviv'de bir Yahudi
tarafından öldürüldü.
21 Kasım: ABD'nin Dayton eyaletinde tasarlanan ve 14 Aralık'ta
Paris'te Franjo Tudjman, Slobodan Miloseviç ve Alia İzzetbegoviç'in
imzaladıkları anlaşma Bosna savaşına son verdi.
1996:
29 Mayıs: İsrail'de, Binyamin Netanyahu'nun partisi iktidara geldi ve
Arap ülkeleriyle imzalanan barış anlaşmalarını durdurdu.
25 Temmuz: Burundi'de Binbaşı Pierre Buyoya darbe yaptı.
27 Eylül: Taliban milisleri Kabil'i zaptettiler.
17 Aralık: Peru'nun başkenti Lima'daki Japonya büyükelçiliğinde,
aralarında 30 diplomat ve 2 Perulu bakanın da bulunduğu 683 kişi,
Tupac Amaru devrimci hareketi mensupları tarafından rehin alındı. 22
Nisan 1997'de Peru askerlerinin düzenlediği harekatla olay
sonuçlandı. 17 kişi öldü.
29 Aralık: Guatemala'da hükümet ve devrimci gerillalar arasında, 36
yıl süren ve 100 bin kişinin ölümüne sebep olan iç savaştan sonra
barış anlaşması imzalandı.
1997:
1 Mayıs: İngiltere'de Tony Blair liderliğindeki İşçi Partisi
seçimleri kazandı.
17 Mayıs: Mobutu devrildi. Zaire, Kongo Demokratik Cumhuriyeti adını
aldı.
1 Temmuz: Hong Kong Çin yönetimine devroldu.
17 Kasım: Mısır'ın Luksor kentinde 68 kişi aşırı dincilerin
saldırısında hayatını kaybetti.
31 Ağustos: Galler Prensesi Diana, Dodi El Fayed'in de içinde
bulunduğu aracın kaza yapması sonucu öldü.
1998:
28 Şubat: Sırp kuvvetleri Kosovalı Arnavutlara saldırı düzenlemeye
başladılar.
23 Mart: Kanadalı yönetmen James Cameron'un ''Titanic'' filmi 11
dalda oskar aldı ve sinema tarihinin gişe hasılatı en yüksek filmi
oldu.
10 Nisan: Kuzey İrlanda'daki Katolik ve Protestanlar arasında
Belfast'ta barış anlaşması imzalandı.
15 Nisan: Kızıl Kmerler'in lideri Pol Pot öldü.
11-13 Mayıs: Hindistan 5 nükleer deneme yaptı.
2-3 Mayıs: Brüksel'de EURO, Yunanistan, İngiltere, İsveç ve Danimarka
dışındaki AB ülkeleri tarafından kabul edildi.
11 Eylül: ABD'de savcı Starr, Monica Lewinsky skandalı ile ilgili
raporunu yayımladı.
15 Eylül: ABD'de Nisan'da piyasaya sürülen iktidarsızlık hapı Viagra,
Avrupa'da yasallaştı.
16 Eylül: ETA, tek yanlı ve süresiz ateşkes ilan etti.
27 Ekim-5 Kasım: Mitch Tayfunu, Orta Amerika'yı kasıp kavurdu.
Tayfun, 26 bin kişinin ölümüne sebep oldu.
25 Kasım: Lordlar kamarası, Şilili General Augusto Pinochet'in
dokunulmazlık hakkından yararlanamayacağına karar verdi.
1999:
5 Ocak: Amerikan uçakları, 6 yıldan fazla bir süre sonra ilk kez
Irak'taki uçuşa yasak bölgelerde Irak uçaklarına füze saldırısı
düzenledi.
7 Şubat: Ürdün Kralı Hüseyin öldü.
16 Şubat: Terör Örgütü PKK'nın başı Abdullah Öcalan, Türk güvenlik
kuvvetleri tarafından Kenya'nın başkenti Nairobi'de yakalandı.
23 Mart: NATO Genel sekreteri Solana, Yugoslavya'ya yönelik hava
harekatı başlatılması emri verdi.
19 Nisan: Almanya Parlamentosu, Berlin'de restore edilen eski
parlamentosu Reichstag'da çalışmalarına başladı.
27 Mayıs: Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, Yugoslavya Devlet
Başkanı Slobodan Miloseviç'i kosova'daki vahşetin sorumlusu olmakla
suçladı.
20 Haziran: NATO'nun Kosova'ya düzenlediği operasyon, Sırp
birliklerinin Kosova'dan çekilmesi anlaşmasıyla sona erdi.
23 Haziran: Fas Kralı II. Hasan öldü.
15 Temmuz: Çin Nötron bombası yaptığını açıkladı.
17 Ağustos: Marmara'da 7.4 büyüklüğünde deprem meydana geldi: 17 bin
118 ölü.
7 Eylül: Yunanistan'ın başkenti Atina'da 5,9 büyüklüğünde bir deprem
oldu.
9 Eylül: Moskova'da 9 katlı bir binaya düzenlenen saldırıda 93 kişi
öldü.
13 Eylül: Moskova'da bir apartmana düzenlenen ve arkasında aşırı
dincilerin bulunduğu saldırıda 118 kişi öldü.
21 Eylül: Tayvan'da 7.6 büyüklüğündeki depremde 2.321 kişi öldü.
23 Eylül: Rusya Çeçenistan operasyonunu başlattı.
12 Ekim: Pakistan'da Genelkurmay Başkanı Pervez Müşerref yönetime el
koydu.
12 Kasım: Düzce'de 7,2 büyüklüğünde deprem oldu: 374 ölü
21 Kasım: Çin ilk insansız uzay aracının denemesini yaptı.
25 Kasım: Yargıtay, terör örgütü başı Öcalan'a verilen idam cezasını
onadı.

Geride bıraktığımız yüzyılın ister İnternet devrimi isterse karmaşa
ve kargaşa kuramının ortaya atılışı olsun, bilim ve teknoloji
dalındaki hızlı gelişmelerle bizleri usandırdı. Üstelik bu
başdöndürücü hız her geçen gün daha da artıyor.
Gelgelelim, tek bir yaşam süresi boyunca ne kadar çok şeyin
değiştiğini kolaylıkla unutabiliriz. Yüzyıl önce Marconi'nin telsiz
telgraf patenti henüz dört yaşındaydı; otomobilin yaşamımıza
girmesinin üzerinden 12 yıl geçmişti; Wilbur ve Orville Wright
kardeşlerin yaptığı ilk başarılı uçağın göklere yükselmesi için ise
bir üç yıl daha beklemek gerekiyordu.
Bir de fizik alanındaki buluşlar vardı. 1900'de Max Planck sıcak bir
kitlenin yaydığı ışınımı araştırmaya çalışırken enerjinin farklı
patentlerde, bir başka deyişle en ufak enerji birimi olan
kuvantumlarla geldiği yönünde çılgınca bir görüşe vardı. Beş yıl
sonra Albert Einstein ışık hızının gzölemcinin devinim hızı ne olursa
olsun hep aynı olduğu kavramından yola çıkarak görecelik ile ilgili
ilk görüşlerini ortaya attı. Evrenimiz bundan böyle hiçbir zaman aynı
olmayacaktı. Evren artık belirlenimci (determinist) değil, mantık
dışı ve belirsizdi. Zaman lastik gibiydi, enerji ve kütle artık
birbirlerinin yerini alabilen kavramlardı.
Ne denli garip olsalar da bu görüşler fiziği tümden biçimlendirerek
çağdaş dünyamıza yön verdi. Bu görüşler olmasa atom bombası ve
silikon yongalar da var olmayacaktı. Bugün sözünü ettiğimiz çağdaş
dünya yeni bir devrimin eşiğinde. Bu kez devrim dirimbilim alanında.
İnsanoğlunun genetik yapısının tepeden tırnağa belirlenmesi yaşamın
saat gibi çalışmasına neyin neden olduğunu daha iyi kavramamıza
yardımcı olacak. Ve damdan düşercesine ortaya çıkan kuvantum ya da
görelilik kuramının tersine, genetik devrim ondan neler
bekleyeceğimiz konusunda şimdiden kimi ipuçlarını gözler önüne serdi.
Genetik devrim, gerek doğumdan önce gerekse sonra, daha çok
hastalığın tanısına olanak tanıyacak. Bu hastalıklar ender görülen,
tek gen bozukluklarından çok, çevreden kaynaklanan daha yaygın
çokgenli hastalıklar olacak. Böylesi hastalıklara tanı konması
yaşamın daha sonraki evrelerinde ortaya çıkabilecek olumsuzluklardan
ötürü kürtaja başvurulması olasılığını da beraberinde getirecek.
Ayrıca genetik oluşumumuzu daha iyi denetleme yetisini kazanacağız.
Şimdiden kimi ana babalar doğacak çocuklarında olası bir ciddi
rahatsızlığı engellemek amacıyla IVF yöntemini yeğliyorlar.
Gen sağaltımının şimdilik ne denli başarılı olduğu tartışılsa da,
herkes bunun eninde sonunda yararlı olacağına inanıyor. Eşikteki
devrimin ne denli etkili olacağı konusunda kuşkularınız varsa kısa
bir süre önce ABD'de onaylanan gen sağaltım deneyini düşünün. Bu
sağaltımın hedefi Alzheimer hastalığı olanların bilişsel işlevlerini
devinime geçirmektir. Ancak bilim adamları bu yöntemin başarılı
olması durumunda IQ düzeyinin yükseltilmesinde de etkili olacağını
biliyorlar. Tüm bunlar insan genetiğiyle birlikte ortaya çıkan
gelişme ve törel sorunların yalnızca minik bir örneği. Gelecekte bu
tür sorunlar çok daha yoğun, ciddi ve sıkıntılı bir biçimde
yaşanacak.
Görelilik ve kuantum mekaniği, örneğin atom bombasını ne yapmalı türü
kendine özgü törel sorunları da kuşkusuz beraberinde getirdi. Ne var
ki, genetik alanda sürdürülen tartışmalar temelde çok farklı. Burada
yalnızca Evren ile ilgili görüşlerimizi değiştirmekten ya da
başkalarına karşı tavırlarımızı sorgulamaktan söz etmiyoruz. Genetik
bizleri fiziksel açıdan değiştirecek. Dünyanın her yanında kimi
kuruluşlar bu konuları enine boyuna araştırıyor. ABD Ulusal İnsan
Genomu Araştırma Enstitüsü bütçesinin % 'ini Törel, Yasal ve
Toplumsal Etkiler Programı'na ayırıyor. Ancak bu programdan elde
edilen bulgular da, tıpkı İngiltere'nin İnsan Genetiği Danışmanlık
Komisyonunun sürdürdüğü programlardan elde edilen bulgular gibi
kamuya pek yansıtılmıyor.
İnsan genetiği dalında ne zaman bir gelişme olsa hep yanlış bir adım
atıldığı izlenimine kapılıyoruz. Genetik dalında daha fazla bir
gelişme sağlanmadan önce bu tür uygulamaların yaratabileceği
toplumsal ve törel etkilere daha yakından eğilmek gerekiyor. Aksi
takdirde, gelecekte bilişsel işlevleri geliştiren ek genler taşıyan
kişilerle bu konuları tartışıyor olabiliriz. Geride bıraktığımız
yüzyılda doludizgin koştuğumuzu düşünüyorsanız, önümüzdeki yüzyıl
sıkı durmanız gerekiyor.